VakıfBank’ın Sahibi Kimdir ?

Türk bankacılık sektörünün en köklü ve en büyük oyuncularından biri olan Vakıflar Bankası Türk Anonim Ortaklığı, kısaca VakıfBank, gerçekten de herkesin merak ettiği bir soruya sahip: Bu devasa kurumun asıl sahibi kim? 1954’te kurulan ve 2024 yılı itibarıyla ülkemizin aktif büyüklükte ikinci büyük bankası konumuna yükselen bu yapı, sadece parasal gücüyle değil, zaman içinde geçirdiği hissedarlık değişiklikleriyle de oldukça ilginç bir hikayeye sahip.

Gelin, bu büyük bankanın kimin olduğu meselesini, kuruluş felsefesinden bugünkü karmaşık yapısına kadar, tüm önemli dönemeçleri tek tek inceleyelim.

Başlangıç: Hayırsever Bir Amacın Finansörü

VakıfBank’ın kuruluş nedeni, aslında bankacılıktan çok bir misyon taşıyor. 11 Ocak 1954’te özel bir yasa ile hayata geçirilen bu bankanın asıl amacı; yüzyıllardır süregelen vakıf eserlerinin gelirlerini ve fonlarını çağdaş bankacılık yöntemleriyle en iyi şekilde değerlendirmekti. Yani ilk başta, bankanın varlık sebebi, büyük ölçüde hayır işlerinin finansal güvencesini sağlamaktı.

Kurulduğunda, 50 milyon TL’lik sermayenin büyük bir çoğunluğu doğal olarak Vakıflar Genel Müdürlüğü (VGM)‘ne aitti. Bu durum, bankanın isminin de hakkını veriyordu: Vakıf paralarını yöneten banka. Tabii ki bankanın çalışanlarını koruyan VakıfBank Emekli Sandığı da önemli bir ortak olarak yapı içinde yer alıyordu.

Piyasa ile Tanışma: Halka Arzın Getirdikleri

Bankanın yapısı, 2005 yılında atılan kritik bir adımla değişmeye başladı: Halka arz. Bu hareket, VakıfBank’ı daha şeffaf bir şirket haline getirdi ve hisselerinin bir bölümünün yatırımcılar tarafından satın alınabilmesini sağladı.

Bu halka arz sonrasında, ilk defa bir denge kuruldu:

• Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün devasa payı, %74,76’dan %58,45‘e geriledi.
• Emekli Sandığı’nın hisseleri %16,10 oldu.
• Banka sermayesinin yaklaşık dörtte biri (%25,18) borsada işlem görmeye başladı.

Bu süreç, bankanın kurumsal yapısının modernleşmesi açısından önemliydi; artık kapalı bir yapıdan, piyasalarla etkileşim halinde olan bir oyuncuya dönüşülmüştü.

Kontrolün Hükümet Kanadına Geçişi

Bankanın sahipliğindeki en ciddi idari değişiklik ise 2019 yılının sonlarında yaşandı. 11 Aralık 2019 tarihinde alınan Cumhurbaşkanlığı kararıyla, Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün elinde bulunan ve bankanın kontrolünü sağlayan büyük hisse paketi (toplam %58,51’lik pay), Türkiye Cumhuriyeti Hazine ve Maliye Bakanlığı‘na devredildi.

Bu karar, bankanın yönetimindeki ana söz hakkının doğrudan devletin merkez finans otoritesine geçtiği anlamına geliyordu. Bu geçiş, VakıfBank’ın kamusal bankacılıktaki rolünü daha da pekiştiren stratejik bir karardı.

Son Sözü Söyleyen: Türkiye Varlık Fonu’nun Girişi

VakıfBank’ın “asıl sahibi kim?” sorusunun güncel ve kesin cevabını belirleyen süreç, 2020 ve 2022 yıllarında, Türkiye Varlık Fonu (TVF) tarafından yapılan iki devasa sermaye enjeksiyonuyla tamamlandı.

2020: İlk Adım

2020 yılının Mayıs ayında, banka yeni hisseler çıkardı ve bu hisselerin tamamı, piyasaya sürülmeden (tahsisli satışla) 7 milyar TL karşılığında doğrudan Varlık Fonu’na satıldı. Bu devir, bankanın sermayesini 2,5 milyar TL’den yaklaşık 3,9 milyar TL’ye fırlattı.

Bu aşamadan sonra TVF, %35,99’luk payla ana hissedarlardan biri haline geldi. Ancak asıl büyük hisse Hazine ve Maliye Bakanlığı’nda (%37,45) duruyordu.

2022: Çoğunluk Hissedar Kimliği

Kontrolü tamamen ele alan asıl hamle, 2022 yılının Mart ayında geldi. Banka, yine tahsisli satış yöntemiyle, tam 13,4 milyar TL‘lik yeni hisseyi tek bir kuruma, yani Türkiye Varlık Fonu’na sattı.

Bu hamle sonrasında:

Türkiye Varlık Fonu’nun bankadaki pay oranı rekor seviyeye, %64,84’e yükseldi.

Bu oran, TVF’yi VakıfBank’ın ezici çoğunluk sahibi ve dolayısıyla en büyük patronu haline getirdi. Bankanın genel müdürlüğünü ise bu güçlü yapının liderliğinde Abdi Serdar Üstünsalih yürütmektedir.

Günün Özeti: Kim Kontrol Ediyor?

Peki, güncel durumda VakıfBank’ın sahibi kim sorusunun cevabı nedir?

Bankanın hisselerinin büyük bir çoğunluğu (%64,84), Türkiye Varlık Fonu (TVF)‘na aittir. Geri kalan kısım ise Hazine ve Maliye Bakanlığı’nda, Emekli Sandığı’nda ve halka açık konumdadır. Dolayısıyla, VakıfBank, bir kamu kuruluşu olan TVF’nin kontrolünde faaliyet gösteren bir finans devidir.

Bu güçlü sahiplik yapısı, bankanın son yıllardaki büyüme rakamlarına da yansıyor. 2024 yılının ilk yarısı verilerine göre VakıfBank, aktiflerini bir önceki yıla göre %48 artırarak 3,238 milyar TL’ye taşımış durumda. Toplam kredileri %34,5, mevduatları ise %53,5 oranında büyümüştür. Bu büyük yapıyı desteklemek için yurt dışından 4 milyar ABD Doları tutarında kaynak bile sağlamıştır.

Bankanın büyüklüğü sadece Türkiye sınırları içinde kalmıyor. Yurt içinde 946 şubesi bulunurken, New York, Katar, Bahreyn ve Erbil’de de dört uluslararası şubesi bulunuyor. Ayrıca VakıfBank International AG üzerinden Avrupa’da (Viyana, Köln, Frankfurt) aktif olarak hizmet vermektedir.

VakıfBank’ın hikayesi, bir finans kuruluşunun köklü bir vakıf misyonuyla başlayıp, halka arzlarla piyasaya açılmasını ve nihayetinde devletin en büyük stratejik yatırım fonu olan TVF’nin kontrolü altına girmesini anlatır.

Bu karmaşık dönüşüm, bankanın sadece geçmişini değil, aynı zamanda ülkenin ekonomik geleceğinde üstleneceği kritik rolü de şekillendiriyor. Artık VakıfBank, sadece bir banka değil, Türkiye Varlık Fonu’nun en güçlü finansal araçlarından biri olarak yoluna devam etmektedir.